De weerbare Straatboom

“Bedreigingen van ver weg zijn al eeuwen onder ons. Deze volkomen uitsluiten blijkt lastig te zijn. Het versterken van de natuurlijke diversiteit kan ons meer weerbaar maken”

Een vergelijking tussen de Aziatische schimmelziektes waaraan onze straatbomen regelmatig ten onder dreigen te gaan, het corona-virus en de diversiteit als redmiddel.

De iep is een grote, stevige boom met flinke omhoog groeiende zijtakken. Die dikke takken hebben aan de uiteinden kleine zijtakjes. Zo vormt de iep een ideaal platform voor reigers om te nestelen. De iep staat namelijk graag op wat natter grond, zoals in een beekdal of op een rivierbedding. En dat doen deze bomen dan ook in Nederland in grote getale, al sinds de laatste ijstijd. Totdat rond 1930 een schimmel uit Oost-Azië de boom kwam verzieken. Inmiddels zijn al meer dan 60% van alle iepen in ons land gestorven. Als straatboom werd de iep daarom vorige eeuw vervangen door de es.

De es is een van de hoogste bomen van ons land. Ondanks de wat rommelige groei is de es een imposante boom die lanen van status kan voorzien en parken prachtig kan omzomen. De es leek dan ook de ideale straatboom totdat in 2010 een schimmel uit Azië de takken van de es aantastte, waardoor vooral de jongere bomen in het bos massaal het loodje legden. Omdat ook de oudere bomen in de stad soms vol dode takken zaten, worden nu de essen in de stad weer vervangen door andere bomen. Bijvoorbeeld door resistente ondersoorten van de iep.

Pandemieën uit Azië zijn dus niet voorbehouden aan mensen alleen. Onze bomen hebben er al eeuwen last van. Restricties op import vanuit Azië lijkt een simpele, maar lastig te realiseren oplossing, maar is dit vreemd genoeg ook weer niet. Juist de ondersoorten van bomen met een gedeeltelijke herkomst uit Azië blijken beter bestand tegen de genoemde schimmels. Wat op de lange duur helpt is een grotere soortenrijkdom aan bomen in ons land. Elke monocultuur maakt ons bomenbestand kwetsbaar. Waarom een hele straat vol willen zetten met een enkele soort boom, terwijl je ook verschillende bomen naast elkaar kunt planten: de iep, de es, de els en de eik? Omarm die diversiteit!

Daarnaast kunnen we voor gezondere bossen zorgen, door minder uitstoot van stikstof in de lucht en minder gebruik van gifstoffen op de grond. Door verbeterde omstandigheden voor individuele bomen, versterken we de weerstand van het bos als geheel. Zoals we ook voor een samenleving met meer veerkracht kunnen zorgen door te blijven investeren in zorg en onderwijs. Versterking van elk individu verhoogt de weerbaarheid van de maatschappij. Omdat we nooit vooraf weten wat de volgende bedreiging zal zijn en wie van ons daar het best tegen bestand zal blijken te zijn. Wie had gedacht dat de nerd, die uren achter elkaar achter de computer kan blijven zitten, het beste is uitgerust voor de moderne samenleving?

Marc Beek is publieksvoorlichter van beroep en heeft een late diagnose autisme gekregen. Daarnaast is Marc activiteiten boswachter en geeft op verrassende wijze uitleg over autisme tijdens een wandeling door de natuur, waarbij hij planten en dieren gebruikt in zijn verhaal.