Komt eenzaamheid onder mensen met autisme vaker voor dan bij andere mensen?
Bovenstaande vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Naast autisme heb je namelijk ook een bepaalde persoonlijkheid. Je kunt bijvoorbeeld meer of minder extravert zijn. Je kunt meer of minder behoefte hebben aan sociaal contact. En tenslotte kun je meer of minder gevoelig zijn voor de oordelen van anderen. Hieronder leg ik dit uit.
Een extravert persoon is geneigd gedachten en gevoelens snel met anderen te delen. Elke poging daartoe is een nieuw contactmoment en een kans om je te verlossen van gevoelens van eenzaamheid. Meer introverte mensen creëren per definitie minder van zulke kansen, maar kunnen het weinige contact dat ze hebben soms wel meer diepgang geven. Het gaat bij het leggen van contact immers niet altijd om het aantal mensen dat je ontmoet. Je kunt je ook eenzaam voelen tussen heel veel mensen met wie je geen aansluiting voelt. Alsof je tijdens een voetbalwedstrijd in het supporters-vak van de andere club staat.
Ook de mate waarin je sociale behoeften hebt, wordt sterk door je persoonlijkheid bepaalt. De een heeft nu eenmaal meer behoefte aan mensen om zich heen dan de ander. Ben je communicatief vaardig dan kun je mensen op een soepele manier aanhalen of juist beleefd afstoten. Zo kun je actief het aantal mensen om je heen reguleren en overeen laten komen met je sociale behoefte van dat moment. Bij mij vergissen mensen zich wel eens, omdat ik extravert en communicatief vaardig ben. Ik kom gezellig over, men deelt mij op basis van die waarneming in als een bepaald type mens. Maar mijn extraverte vaardigheid heeft niets te maken met mijn innerlijke behoefte aan sociaal contact, die is veel lager dan men denkt.
“Het zou best eens kunnen zijn dat sommige mensen met autisme een lagere behoefte hebben aan sociaal contact en zich niet snel eenzaam voelen, ondanks dat ze alleen zijn.”
Eigenlijk heb ik als autist al snel genoeg aan mijn eigen gedachten en intensieve beleving van de wereld om mij heen. Een 2e, 3e of 4e persoon die mijn gedachten en ervaringen blijft aanvullen, zal ik eerder als storend dan als prettig ervaren. Al schat ik de waarde van sociale steun absoluut niet laag in, het is levensreddend. Maar de aanwezigheid van anderen is me al snel te overheersend, het trekt me weg van waar ik het liefste wil zijn. Zit ik daar lekker in het zonnetje op een boomstronk in het bos een boek te lezen, komt er een groep bekenden langs wandelen die een gesprek begint over de prijs van de aankopen in de supermarkt, pfff.
Anders zijn en eenzaamheid
Er speelt bij het ervaren van eenzaamheid door mensen met autisme nog iets: de pijn van het onvrijwillig alleen zijn, door het missen van aansluiting met anderen. Dit door het zelf niet kunnen aansluiten en/of door het uitsluiten door die anderen. Je ervaringen op dit vlak kunnen je extra kwetsbaar maken voor de oordelen van anderen. Hoe sterk blijf je staan op momenten dat je anders bent en je omgeving dat op niet mis te verstane wijze laat voelen? Waar het bij eenzaamheid altijd ook om gaat, is of je jezelf waardevol kunt vinden los van de mening van anderen.
"Afwezigheid van anderen maakt niet eenzaam, het is de aanwezigheid van mensen die je afwijzen, die dat doet."
Naarmate er meer mensen (met autisme) voor hun anders-zijn durven uitkomen en hiervoor begrip vragen en krijgen, zijn we op de goede weg om eenzaamheid te bestrijden.
Auteur: Marc Beek is publieksvoorlichter met een late diagnose autisme. Daarnaast is Marc vrijwillig boswachter en geeft op verrassende wijze uitleg over diversiteit en autisme tijdens een wandeling door de natuur, waarbij hij verhalen over planten en dieren gebruikt .