Waarom reageren
bepaalde mensen toch
zoveel slechter op kritiek?
Sinds kort werk ik samen met een ADHD-er, wat voor ons beide voordelen heeft. Mensen met ADHD trappen het gaspedaal diep in, mensen met autisme staan voortdurend op de rem. Samen komen we vooruit, maar niet met een al te roekeloze vaart. Ook kunnen we van elkaar leren, wat maak jij mee, hoe los jij dat op? Zo werd ik ook gewezen op het voor mij nieuwe verschijnsel van de afwijzingsgevoeligheid of Rejection Sensitive Dysphoria (RSD). Hierover in deze blog meer.
“Mensen die al van jongs af aan gekwetst en gekleineerd worden om hun anders zijn, kunnen overgevoelig worden voor kritiek.”
Mensen die al van jongs af aan gekwetst en gekleineerd worden om hun anders zijn, kunnen overgevoelig worden voor kritiek. Ze reageren buitensporig op geuite kritiek, kunnen hun emotie niet reguleren en vluchten weg of vechten terug. Waarbij de ander denkt: “waar gaat dit over”? Ik kan deze reactie vertonen wanneer ik gekookt heb en degene die ik een maaltijd serveer al bij de eerste hap zegt dat er iets niet lekker is. Ik ontplof dan.
Mensen met ADHD kunnen hier nog gevoeliger voor zijn, omdat door hun aangeboren impulsiviteit, bewegelijkheid, onoplettendheid en vergeetachtigheid, ze irritant, dom en lui worden genoemd. Soms vluchten ze daarom in keihard en perfectionistisch werken. Maar natuurlijke aanleg laat zich niet foppen, dan vervreemd je van jezelf en hebt een grotere kans om in een identiteitscrisis te belanden.
Wat te doen?
Eigenlijk zal de schade die je in de loop der jaren hebt opgelopen hersteld moeten worden. Natuurlijk is zelf weerbaarder worden ook een goede oplossing, maar bij iemand met een gebroken been zeggen we toch ook niet dat ze op de tanden moeten bijten en gewoon door moeten lopen? Die gaan we ook eerst helpen. Je wordt namelijk vooral weerbaar doordat je beter over jezelf denkt. En dat doe je vooral door een aantal successen mee te maken, waarbij je omgeving toont dat ze positief over je denken. Iemand met een zekere mate van afwijzingsgevoeligheid geef je een hele boel warme en gemeende complimenten!
Daarnaast kun je als afwijzingsgevoelige persoon iets proberen te doen aan de kritiek die je omgeving uit gewoonte gewend is te geven. Kritiek is nooit opbouwend, het bevat altijd een oordeel, terwijl feedback alleen objectieve feiten bevat. Feedback is dus beter, het bevat alleen de elementen die je verder helpen je doel te bereiken. Het is ook geen advies of instructie, jij blijft zelf aan de knoppen van je aanpak en je handelen draaien. En feedback wordt gegeven op een moment dat je er nog iets mee kunt. Probeer dus de (negatieve) kritiek van je omgeving actief om te bouwen naar neutrale, tijdige en doelgerichte feedback. Ook door hierin zelf het goede voorbeeld te geven.
Met mijn huisgenoten heb ik afgesproken dat we geen kritiek meer leveren op elkaars kookprestaties. Of hoogstens pas na een uur na de maaltijd. Of wanneer de kok er zelf naar vraagt. Zo kan de maaltijd zelf in relatieve rust worden genoten en kun je (mocht dat echt nodig zijn) toch leren over wat je een volgende keer (misschien) beter kunt doen.
Auteur: Marc Beek is publieksvoorlichter met een late diagnose autisme. Ook is Marc vrijwillig boswachter en geeft op verrassende wijze uitleg over autisme tijdens een wandeling door de natuur, waarbij hij verhalen over planten en dieren gebruikt bij zijn uitleg.
Comentários